بومی سازی روانشناسی
بسم الله الرحمن الرحیم
با توجه به اينکه در حدود 50 سال است رشته روانشناسي در ايران داير شده است , بسيار عجيب است که تا به حال کار جدي کمي درباره بومي سازي اين علم صورت گرفته است. تا به حال اساتيد اين رشته به ترجمه کتب و مقالات غربي اکتفا کرده اند و بعضي از مؤسسات و دانشگاه ها هم اگر در جهت بومي سازي فعاليتي کرده اند , يا خيلي کم بوده است و يا اينکه بيشتر بر همان شيوه و روش غربي انجام شده است .
رهبر معظم انقلاب مي فرمايند(دیدار با اساتید دانشگاه ها ۸/۶/۱۳۸۸) : «. . . ما در زمينه علوم انساني , کار بومي و تحقيقات اسلامي چقدر داريم؟ کتاب آماده در زمينه علوم انساني مگر چقدر داريم ؟ استاد مبرزي که معتقد به جهان بيني اسلامي باشد و بخواهد جامعه شناسي يا روانشناسي يا مديريت و غيره درس بدهد , مگر چقدر داريم ؟. . .»
هنوز بعد از اين همه سال بحث بر سر اين است که آيا روان شناسي اسلامي داريم يا خير . آقايان اساتيد گويي فراموش کرده اند که سابقه دانشمندان مسلمان در حيطه روانشناسي که در گذشته با نام علم النفس مطرح بوده است , بيشتر از اينهاست که ما حالا ميدانيم. اما متأسفانه به مطالعه و کنکاش ميراث روانشناسي بومي خود که در بستر دين مبين اسلام شکل گرفت , نپرداختيم و نظريات غربي را دربست پذيرفتيم و حتي پژوهش هايمان را نيز بر اساس سيستم غربي انجام داده ايم . اما هنوز هم دير نشده است و دوران بيداري اسلامي را پيش رو داريم . اين بيداري نبايد صرفا در حيطه سياسي صورت گيرد بلکه در حوزه علمي نيز نياز به بيداري اسلامي داريم.
علم روانشناسي در بستر فلسفه شکل گرفت و پيشرفت کرد . البته فلسفه غربي و بعضاً مادي. مقام معظم رهبري مي فرمايند(دیدار با اساتید دانشگاه ها ۸/۶/۱۳۸۸) : «. . . بسياري از مباحث علوم انساني , مبتني بر فلسفه هايي هستند که مبنايش ماديگري است , مبنايش حيوان انگاشتن انسان است , عدم مسئوليت انسان در قبال خداوند متعال است , نداشتن نگاه معنوي به انسان و جهان است. خوب , اين علوم انساني را ترجمه کنيم , آنچه را که غربي ها گفتند و نوشتند , عيناً ما همان را بياوريم به جوان خودمان تعليم دهيم. در واقع شکاکيت و ترديد و بي اعتقادي به مباني الهي و اسلامي و ارزشهاي خودمان را در قالبهاي درسي به جوانها منتقل کنيم , اين چيز مطلوبي نيست . . . »
ما هم در حوزه فلسفه دانشمندان بزرگي داريم که علم خود را بر اساس دين اسلام و جهان بيني اسلامي بر پا کرده بودند . ما هم بايد با مطالعه عميق منابع دين اسلام و ميراث باقيمانده از دانشمندان و فيلسوفان مسلمان و روشهاي پژوهشي بيشتر کيفي و ترکيبي , دانش روانشناسي بومي را بوجود آوريم که پاسخگوي نيازها و همچنين سازگار با جامعه ما باشد و به طور کلي در دنيا نيز حرفي براي گفتن داشته باشد.
اميد که بتوانيم با سعي و تلاش وافر روانشناسي بومي را در بستر فرهنگ اسلامي و ايراني بر پا کنيم.